کودکان نابغه یا ابزار تبلیغاتی طالبان؟

در روزهای پسین، رسانه‌های داخلی افغانستان سه کودک را برجسته کرده‌اند؛ کودکانی که طالبان نیز با استقبال ویژه از آنان، تلاش دارند چهره‌ای حامی علم و ورزش از خود به نمایش بگذارند.

محمد امیری، کودک ۹ ساله‌ی هراتی، بدون حضور در مکتب مدعی است که توانسته هشت زبان زنده‌ی دنیا را بیاموزد؛ او هر دو ماه یک زبان تازه یاد می‌گیرد و در ریاضی نیز توانایی‌های خارق‌العاده‌ای نشان داده است. محمد عثمان، نوجوان ۱۲ ساله از بادغیس، با بازی در میدان‌های خاکی و تاکتیک‌های ویژه در فوتبال، توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی را جلب کرد. او با دعوت رسمی به کابل آمد و از حمایت مسوولان ورزشی طالبان برخوردار شد.

هم‌چنین، سمیع‌الله با مهارت‌های چشم‌گیر در ریاضیات، از سوی وزارت معارف طالبان به‌عنوان «الگوی نسل جوان» معرفی شد؛ مراسم رسمی تقدیر از او نیز با حضور مقامات برگزار گردید. همین‌گونه محمد اشرف از قوش‌تپه ولایت ولایت جوزجان است. رسانه‌ها او را کودک گمنام ریاضی معرفی کردند که بازتاب گسترده داشت.

اما در کنار این تجلیل‌ها، پرسش‌های جدی مطرح است: چرا در ۲۰ سال جمهوریت و با وجود صدها مکتب، دانشگاه و فرصت‌های آموزشی گسترده، نمونه‌های مشابه به این شدت رسانه‌ای نشدند؟ چگونه در شرایطی که امروز دسترسی به آموزش برای میلیون‌ها کودک، به‌ویژه دختران، بسته شده، ناگهان «نابغه‌های کوچک» یکی پس از دیگری کشف و تبلیغ می‌شوند؟

نعیم راشدی (مستعار) استاد دانشگاه است. او به با هوشی این کودکان باور دارد، اما نابغه خواندن آنان را ساختگی می‌داند. به باور ایشان، این بازی‌های تبلیغاتی است که طالبان می‌خواهند یک تصویر خوب به جهان ارایه دهند. به قول این استاد دانشگاه، این پدیده‌ها بیش از آن‌که نشان‌دهنده‌ی شکوفایی واقعی استعدادها باشند، بخشی از پروژه تبلیغاتی طالبان‌اند؛ تلاشی برای القای این تصویر که با وجود محرومیت‌ها و محدودیت‌های آموزشی، استعدادهای افغانستان در زیر سایه حاکمیت کنونی پرورش می‌یابند.

منتقدان می‌گویند طالبان با برجسته‌سازی چند کودک و دعوت آنان به کابل، می‌خواهند توجه افکار عمومی را از انسداد گسترده‌ آموزشی، تعطیلی مکاتب دخترانه، نبود امکانات علمی، ورزشی و مهاجرت گسترده‌ی نخبگان منحرف کنند.

واقعیت این است که استعداد واقعی تنها با حمایت ساختاری، برنامه‌ریزی درازمدت و فراهم‌سازی فرصت‌های برابر برای همه کودکان کشور می‌تواند شکوفا شود. در غیر آن، «نابغه‌سازی رسانه‌ای» چیزی بیش از یک ابزار تبلیغاتی نخواهد بود.